SAMTE KHANGTHU BELAPNA

Wednesday, December 17, 2008

SAMTE KICHI AHONG PIAN KHIAKDAN

Pu. Siavang tapa lianpen Pu. Singgou Samte taangsam tu in Pu Titou chikhah Pu Tuhjan/Thuton kumpi opkhumna mun Kholjang/Kholkip (Kalimyu, Burma) munah Taangsam tuin anapang hi. Huaijiakin miteng in Tangsampa taangsamte anachih uh leh tuni tana “Samte” kichi minpai denta hi. Kholjang/Kholkip muna Pu Samte laphuah khat hiai anuai ahi (in Thadou):-

Khulkon namtin janggop na kholjang muna,
Sinlung chihnan jingvai chang kahom me,
Kholjang muna Pu Thujan/Thuton vakhosatnin,
Phungtin cheng in liemthing bang abelle,
Thujan mangpa kasangin jin umang touvin,
Jingtin chengin awthongjin kasamme,
Jingtin chenga awthonga kasap leo,
Phungtin cheng in Samte pa eitie je,
Phung kisema ma vaa bang paote,
Vaa bang paotoh jaithabat thogon ning,
Kei kapenna singhang min lojang thangsa,
Setlei tolkon kachunga che umlou.

Pu Samte in hiai la anaphuah hun hi Pu Chongthu khaangsut na bu a kimudungzui in A.D. 102 khong hi dingin record kimu hi aziak tuh KHUUL (China) gama ahong taikhiak lai un Burma ah hong lut in Pu Thuton/Thujan toh gam/khua hon sat in akumpi nanuai ah taangsam in anapang hi. Tun hiai Kholjang mun pen (Kalimyo) kichi ta a hiai kiimlak ah Samte Nam tampi teng lai uhi.

SAMTE MALNEU HONGPIAN KHIAK DAN

Pu. Siavang tapa nihna ‘Samte Malneu’ kichih pa leng amin dik hilou hi, aneu lai in lou kuan na ah alawmte toh singkung khonga akimol uh leh kia in apheiguh tatbal kha in alet tanpha in amal/aphei neu den in miten Samte Malneupa chiin sapnan zangden kha hi zaw ahi. Amin ahihleh MANGKAI ahi. Pu Samte Mangkai in Pheisam/Dawi sahkhua anazuui in inn ten lou ten ah kuamah ana englou hi, sial leh ganvulh hau mahmah in nuamtakin zu-leh-sa nein ana khosa hi. A sahkho biak Pheisam/Dawi , ak (chicken) sin leh alung a ana biak sekpen ngai sak/phawk pha nawn louin zu-leh-sa kia ne in dawna huchin Pheisam thangpai in atate aban ban in that ta hi. Huchin, Samte Mangkai hong beidongin a Upa Samte Singgou vasamin thilom dan hilhvekin a Upa Samte Singgou in Tellongbal leh gam maitang goikhawmin ak sin leh alung toh goikhomin Pu. Samte Mangkai inn tual ah nahtang teh phahin huai tungah zu-ning sunkhumin Pheisam khum in anathat tahi. Pu. Samte Mangkai kipak lua in Upa laa khat phuah khum hi.

Chiinmang Singgou athimthu kasandale’
Dei vonchoi cheng maltongpan kisanta,
Maltong nang thimthu themjom chiin,
Mang themjom, Chinmang themin tumthing along na suohtai.



Hiai laa Pu Samte Mangkai in a Upa Singgou anaphuah khumin kipak mahmah in Sial(mithun) ana gou in Zu ana luup hi.

SAMTE TONGKOI HONG PIAN KHIAK DAN

Pu. Siavang tapa thumna ‘Samte Tongkoi’ kichipa leng amintak hilou hi. Amah aneulai in atongki anaboh tankha in asiat damin koi dena huai ziaka akhomite’n tongkoipa Samte tongkoipa chiin anasam den uhi, amin tak SOMTHAT ahi.

SAMTE JONGGIL HONG PIAN KHIAK DAN:

Pu. Siavang tapa lina ‘Samte Jonggil’ kichipa leng amintak hilou hi. Amintak ahihleh ‘SAMTE MUNSAT’ ahi. Nidanglai in kuaman jonggil meh dingin bawl ngeilou ahihmanin amau ana bawlsek in meh din ana huan seka huai ziakin miten ana zawn houna a ‘Samte jonggil’ chia anasap uleh tunitan a kimin loh denkha hi.

SAMTE SATE/SATET HONG PIAN KHIAK DAN:

Pu. Siavang tapa ngana ‘Samte Sate/Samte Satet’ kichipa leng amin tak hilou hi, amah hi samat asiam ziakin mitten satet/samat siampa ‘Samte Sate/Satet’ chiin anasam ua tuni tana ‘Samte satet’ chia minloh a ana om den kha hizaw hi. Amin tak ahihleh ‘SAMTE VUMHANG’ ahi.

SAMTE NGAMAN/NGATE HONGPIAN KHIAK DAN;

Pu. Siavang tapa gukna ‘Samte Ngaman/ngate’ kichipa leng amin tak hilou hi, amah hi nikhat anii in ngaman ding in sawla himahleh aman a nga mat te atamzaw aselgu a huaiziakin a ‘Samte Ngaman/Samte ngatepa chiin minloh/sam ua, tunitan a kisam den kha hizaw hi. Amintak ahihleh ‘SAMTE DOUHEL’ ahi.

ZINGKHAAT HONGPIAN DAN LEH DOUTUKAI AKICHIH NASAN:

Pu. Zingkhaat/Doutukai akichih ziak ahihleh Pu. Doutukai hi galhat leh mihangsan mahmah Lushai Hill ah aomlai un Pawi galna dou in mihangsan mahmah leh gaal makai in anapang in ana minthang mahmah khat a nahihman in Pu. Zingkhaat hi Lushei (Mizo) ten Doutukai chiin amin ana vuah uhi.
Huan ah, Pu. Zingkhaat leh innkuante Khuul apata hongpawt in Lushai Hill lam manoh lai un a Sanggamte nihna apanin gukna tan in zuinuam louin Singngat suahlam pang zuiin anaki heisan ua tunitanin ana kikhen den khata uhi. Simgam lama a omlai un Ngenkhua saatin laa khat Pu. Zingkhaat in ana phuak hi:

Kazua mangin teichil pamah pai,
Chiin nih thum toh Ngenkhua, dohin tamna e,
Zaideih katoina, ka khua Ngenkhua, dohin tamna e,
Ngenkhua tungah tusuan phokbang zam ingh,
Chin toh tuai toh khohlouh ah maazaam ingh,
Gal tang khuaibang hang hang ing,
Kavou sumlu tusing bangtan naam temtoiin sulah zui ing,
Lei dou nang sumlu leh aw kavon sumlu khuamual ah suang,

Pu Siavang in pianpih sanggam khat anei a, amin Pu Zathang ahi. Pu. Siavang in Pu Samte (Singgou) a suanga, Pu. Samte (Singgou) in Pu Zingkhaat a suanga. Pu. Zingkhaat in Pu Tongthang a suang hi.

1. Pu. Siavang in tapa pasal 6(guk) suang hi, a akizomdan hiai nuai abang ahi:
(i) Samte Upen Singgou
(ii) Samte Malneu Mangkai
(iii) Samte Tongkoi Somthat
(iv) Samte Jonggil Munlet
(v) Samte Sate Vumhang leh
(vi) Samte Ngate Douhel.

Pu. Siavang suan tapa upen suante hiai anuai a bang in:
1. Pu. Samte Singgou’ tapa Chinkhothang
2. Pu. Chinkhothang’ tapa Hatphung
3. Pu. Hatphung’ tapa Tongjing
4. Pu. Tongjing’ tapa Phungdou
5. Pu. Phungdou’ tapa Jingtong
6. Pu. Jingtong’ tapa Vungjing
7. Pu. Vumjing’ tapa Hentong
8. Pu. Hentong’ tapa Zingkhaat (Doutukai in Mizo)
9. Pu. Zingkhaat in suan tapa 4 (li) nei hi amaute anuai abang ahi.

Pu Siavang suan Pu. Zingkhaat in tapa 4 (li) leh tanu 2(nih) nei hi.Amaute akizomdan in hiai bang ahi.
(i) Vungnei (ii) Tongthang (iii) Nguldam (iv) Khomching
(v) Sumkai (vi) Amdong

1. PU TONGTHANG TATE

i. Pu. Tongthang’ tapate (i) Pu.Kaivel, leh (ii) Pu. Damgou
ii. Pu. Kaivel’ tapate (i). Pu. Thangnok , leh (ii) Pu.Kaikhopau
iii. Pu. Thangnok’ tapate (i) Pu. Veltual, (ii) Pu.Lianvung, leh (iii) Pu. Paukhojam
iv. Pu. Damgou’ tapa (i) Veldong
v. Pu. Veldong’ tapate (i) Pu. Gouzaneng leh (ii) Kamkhogin
vi. Pu. Kaikhopau tapa (i) Pu.Veljathang.

Notes: Hiai tan a khang 13 (sawm leh thum) a khekhia ahi. (13 generations)

2. PU NGULDAM TATE:

i. Pu. Nguldam’ tapate (i) Pu. Khatlian leh (ii) Pu. Ngulgou
ii. Pu.Khatlian’ tapa (i) Pu.Haugou
iii. Pu.Haugou’ tapa (i) Pu.Nengzagin
iv. Pu.Ngulgou’ tapate (i) Pu.Khamzalian, (ii) Pu.Kampau, (iii)Pu.Liankham,
(iv) Pu. Songkam leh (v) Pu.Tongpu

3. PU SUMKAI TATE;

i. Pu. Sumkai’ tapate (i) Pu. Sumkhopau leh (ii) Pu. Khatkam
ii. Pu. Sumkhopau’ tapate (i) Pu. Kaigin leh (ii) Pu. Pumkam
iii. Pu. Kaigin’ tapate (i) Pu. Kaithang leh (ii) Tualkhothang
iv. Pu. Khatkam’ tapate (i) Pu. Kaithuam, (ii) Pu. Dongkhogin, (iii) Pu.Veljapau leh
(iv) Pu. Chinjalian.



4. PU AMDONG TATE:

i. Pu. Amdong’ tapate (i) Pu. Khatngil leh (ii) Lianphung
ii. Pu.Khatngil’ tapa (i) Pu. Dongthang
iii. Pu.Dongthang’ tapate (i) Pu. Ngilkhothang, (ii) Pu.Thanglian, (iii) Pu.Phungzakham
iv. Pu. Lianphung’ tapate (i) Pu. Khamkhosiam, (ii) Pu. Chinpu, (iii) Pu. Ginjathang,
(iv) Pu. Thonpu leh (v) Pu. Tunjalian
v. Pu. Khamkhosiam’ tapate (i) Pu Pungthanmang leh (ii) Pu Thangkhanmung.




1. Pu. Siavang suan Pu Zingkhaat tapa khatna Pu Tongthang suan leh paakte:-

Pu. Tongthang in azi Pauzaching toh tapa 3 (Thum) leh tanu 1 (khat) nei uhi. Amaute:-
(i) Kaivel (ii) Nemniang (iii) Damgou (iv) Sumthang

Pu. Kaivel in azi Lutvung toh tapa 2 (nih) leh tanu 3(thum) nei uhi, amaute akizomdanin:-
(i) Thangnok (ii) Khomnem (iii) Hoihchin (iv) Kaikhopau (v) Nemhoih

Pu. Thangnok in azi Niaching toh tapa 3 (thum) leh tanu 3 (thum) nei uhi, amaute akizomdanin:-
(i) Veltual (ii) Lianvung (iii)Dimkhoi (iv) Manvung (v) Paukhozam
(vi) Chiinthuam

Pu Veltual in azi Dimkhozam toh tapa 3 (thum) leh tanu 4 (li) nei uhi, amaute akizomdanin:-
(i) Khoizavung (ii) Dongpum (iii) Ngaikhovung (Iv) Kaizaniang (v) Chingkhoniang
(vi) Thangzachin (vii) Ginzalal

Pu Veltual in azi masa toh tapa 1 (khat) nei uhi, amin Nokzakham

Pu. Veltual in sawnkha in tapa khat nei hi, amin Velthang

Pu Lianvung in azi Nianzangai toh tapa 3 (thum) leh tanu 5 (nga) nei uhi, amaute:-
(i) Chingkhohau (ii) Thangchinhang (iii) Vungkhoching (iv) Manniang (v) Dimching
(vi) Thangkhanlam (vii) Vungngaihniang (viii) Thianmuanlal.

Pu Paukhozam in azi Ngaikhoman toh tapa 6 (guk) leh tanu 6 (guk) nei uhi, amaute:-
(i) Dongkhoching (ii) Khoizachin (iii) Tualzalian (vi) Vungzakhup (v) Thangkhomang
(vi) Lhaikhoniang (vii) Vanlalbiak (viii) Vungzaniang.

Phamsate:- (i) Nokzapau (ii) Thangzavung (iii) Thangzalal


# Pu. Tongthang tapa nihna Pu Damgou suan leh paakte hiai anuai abang te ahi:

Pu. Damgou in tapa nih leh tanu nih nei hi, amaute hiai anuai a bang:
(i) Songngul (ii) Niangvung (iii) Nemdam (vi) Veldong

Pu. Veldong in azi Vungkhoniang toh ta 3 (thum) nei uhi amaute:-
(i) Gouzaneng (ii) Kamkhogin (iii) __________

Pu. Gouzaneng, Burma Tumu khua ah tenghi.

# Pu. Kaivel tapa nihna Pu Kaikhopau suan leh paakte hiai anuai a bang ahi:-

Pu. Kaikhopau in azi Chiinlam toh tapa khat leh tanu nih neihi amaute:
(i) Ngaizavung (ii) Velzathang (iii) Chinnem

Pu. Velzathang, Nagaland Makokchung ah khosahi.

2. Pu. Siavang suan Pu Zingkhaat tapa nihna Pu Nguldam suan leh paakte:-

Pu. Nguldam in azi Jamnem toh tapa nih leh tanu nih nei uhi. Akizom danin:-
(i) Telvung (ii) Khatlian (iii) Zoukhol (iv) Ngulgou


Pu Khatlian in tapa khat leh tanu thum nei hi, akizom danin :-
(i) Nemchiin (ii) Haugou (iii) Vungzangai (iv) Ngaithuam

Pu. Haugou in tapa khat leh tanu li nei hi, aki zom danin:-
(i) Thuangzagin (ii) Nengzagin (iii) Liansonvung (iv) Ngaikhanvung (v) Ngaizaniang

@@@Pu. Nengzagin

# Pu Nguldam tapa nihna Pu Ngulgou suan leh paak te hiai anuai abang te ahi:

Pu. Ngulgou in tapa nga lehl tanu khat nei hi, amaute:-
(i) Nemkhovung (ii) Khamzalian (iii) Kampau (vi) Liankham (v) Songkam
(vi) Damchinlian (vii)Tongpu.

Pu. Khamzalian in azi Nianglhan toh tapa li leh tanu guk nei uhi. Amaute:-
(i) Dimhau (ii) Goukhenpau (iii) Ngaikhanchin (iv) Tunzadal (v) Nianzachiin
(vi) Paukhansiam (vii) Songoukham (viii) Ngaithiankim (ix) Ngaikhanvung (x) Ngaithianmang.

Pu Kampau in tapa khat leh tanu li nei hi, amaute:-
(i) Gouginthang (ii) Vungkhanman (iii) Lalzahau (iv) Dimzavung (v) Thuamlunding.

Pu. Liankham in tapa li leh tanu thum nei hi, amau te:-
(i) Dimlamching (ii) Gouminthang (iii) Vungngaihlian (iv) Thangbiaklian (v) Liankhansing
(vi) Liansuankim (vii) Chongminlian.

Pu. Songkam in tapa thum leh tanu nga nei hi, amaute :-
(i) Dingngaihching (ii) Gouchinlian (iii) Vumkhanngak (iv) Vunghoihkim (v) Paulianding
(vi) Lianhauvung (vii) Vumsuanding (viii) Chinlianmang.

Pu. Damchinlian in tapa kua leh tanu nih nei hi, amaute:-
(i) Thiankhannem (ii) Lianminthang (iii) Sumkhanlun (iv) Tunmuanthang (v) Goulalding
(vi) Niangneichong (vii) Khambiaklian (viii) Khailampau (ix) Paulunmang (x) Lallianchin
(xi) Khantanlian.

3. Pu. Siavang suan Pu Zingkhaat tapa Thumna Pu Sumkai suan leh paakte:-

Pu. Sumkai in tapa thum leh tanu nih nei hi, amaute:-
(i) Sumkhopau (ii) Chingou (iii) Khatkam (iv) Thiangvung (v) Telza-

Pu.Sumkhopau in tapa nih leh tanu nih nei hi, amaute:-
(i) Kaigin (ii) Pumkham (iii) Nemzangai (iv) Ngaikhoi.

Pu. Kaigin in tapa nih leh tanu khat nei hi, amaute:
(i) Khaithang (ii)Tualkhothang (iii) Vungchinniang

# Pu Sumkai tapa nihna Pu Khatkam suan leh paakte:-
(i) Kaithuam (ii) Dongkhogin (iii) Velzapau (iv) Chinzalian (v) Vungkhoniang
(vi) Chingzangai.





4. Pu. Siavang suan Pu Zingkhaat tapa Li na Pu Amdong suan leh paakte:-

Pu. Amdong in azi Phalhoih toh tapa nih leh tanu nih nei uhi, amaute:-
(i) Thiangdam (ii) Khatngil (iii) Telchin (iv) Lianphung

Pu Khatngil in tapa khat leh tanu nih nei hi, amaute:-
(i) Dongthang (ii) Vungnem (iii) Nokluan

Pu Dongthang in tapa thum leh tanu giat nei hi, amaute:
(i) Ngilkhothang (ii) Thanglian (iii) Dimzavung (iv) Nemkhoman (v) Chiinzaniang
(vi)Phungzakham (vii) Chingzahoih (viii) Niangzaching

# Pu Amdong tapa nihna Pu Lianphung in tapa nguk leh tanu nih nei hi, amaute:
(i) Ngilzam (ii) Khamkhawsiam (iii) Lalzapau (iv) Kamchinpau (v) Thangman
(vi) Thawnzachin (vii) Tunzalian
__________________________________________________________
http://samtephungpi.webs.com/
Copyright ©2008-Atung a Samte Khangsutna phalna bei a teisawn

0 comments:

My Blog List

  © Blogger template Newspaper by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP